زندگی­­­نامه نصرت کریمی  

کارگردان، بازیگر، فیلم­­­نامه­­نویس و صورتک­­ساز  

خلاصه

نصرت کریمی (متولد 1303 خورشیدی) شخصیتی­­­­­ شناخته ­شده­ در تاریخ تئاتر و سینمای ایران است. او کار حرفه­­­­ایش را به­­­عنوان گریمور (چهره­­­­پرداز) و بازیگر، با ایفای نقش­­­­های مختلف در چندین تماشا­­خانه در تهران آغازکرد. سپس او به اروپا سفرکرده و در رشته کارگردانی سینما در پراگ به­­تحصیل پرداخت و بعد از آن به­­عنوان دستیار کارگردان و بازیگر در رم مشغول به کارگشت. کریمی پس از بازگشت به تهران در جایگاه یک فیلم­­ساز شروع به­ کار کرد. او تعدادی فیلم سینمایی و تلویزیونی ساخت که در ایران از شهرت چشم­گیری برخوردار شدند. وی همچنین در مقام استاد به تدریس در مدارس عالی هنری پرداخت. نصرت کریمی در سال­­­های آخر فعالیت هنریش، شماری صورتک ساخت که در نمایشگاه­های داخلی و خارجی در معرض نمایش قرار گرفتند. علاوه براین، وی کتاب­­­هایی در باره تئاتر و سینما به­­­رشته تحریر در­آورد.ی

دوران کودکی

نصرت کریمی در سال 1303 در تهران به­دنیا آمد. او از زمان کودکی به ­هنر تمایل داشت. وی مجذوب بازیگران کمدی سنتی نظیر سیاه­­بازی و تئاتر رو­حوضی بود که در گردهم­ایی­های خانوادگی شاهد آنها شده بود. وی در سن شش­سالگی برای اولین­ بار فیلم­­های چارلی چاپلین را تماشا کرد و شیفته شخصیت این فقیر بی­خانمان شد که هیچگاه تسلیم آزمون­­های زندگی سختش نمی­شد. کریمی بزودی  تقلید از چاپلین را یادگرفت و بدین ترتیب اولین تماشاچیان خود را در بین بستگانش به­دست آورد.ی

او در نه­­سالگی هنر چهره­­­­­پردازی را برای اولین­­­بار تجربه کرد. علی کریمی برادر بزرگ وی که متوجه علاقه وافر نصرت به هنر بازیگری شده بود، او را در این راستا مورد تشویق قرار داد. وی در ده سالگی مجسمه نیم­­­تنه فردوسی را ساخت و از این بابت جایزه ارزنده ای دریافت کرد.ی

سوابق هنری

نصرت کریمی پس از پایان مدرسه ابتدایی برای شروع دوره متوسته وارد هنرستان صنعتی آلمان در تهران شد. او بعد از سه­سال یعنی از سال 1317 تا 1320 به­­تحصیل در زمینه هنرهای نمایشی، چهره­پردازی و طراحی صحنه، در تنها آموزشگاه تئاتر که در تهران وجود داشت، پرداخت. مهم ترین استاد و راهنمای او در آن سال­­ها، هنرپیشه و کارگردان برجسته تئاتر، عبدالحسین نوشین بود. نوشین همچنان به عنوان بنیان­گذار تئاتر مدرن ایران مورد احترام است. کریمی از سال 1319 به­بعد به­عنوان بازیگر، گریمور و طراح صحنه در تماشاخانه­­های مختلف تهران به کار پرداخت. او در سال 1323 به گروه­ تئاتر نوشین پیوست و تا سال 1331 همچنان در این گروه عضویت داشت. وی درنمایشنامه­­های مختلف از جمله "دختر شکلات­­فروش" و "اوژنی گرانده" به ایفای نقش پرداخت.ی

نصرت کریمی در سال 1332 جهت ادامه تحصیلات هنری، عازم اروپا شد. او در رم با کارگردانان بزرگ نئورئالیست (نو­ واقع­گرا) ایتالیایی، لوکینو ویسکنتی و ویتوریو دسیکا آشنا شد. فیلم­­های این دو فیلم­ساز بزرگ کریمی را به­شدت تحت تأثیر قرار دادند. کریمی پس از مدتی به وین و سپس به پراگ مسافرت نمود. او در پراگ در رشته کارگردانی سینما و تلویزیون با تخصص در رشته عروسکی و پویانمایی (انیمیشن) به­ تحصیل ادامه داد. استاد او در دانشگاه هنر پراگ، هنرمند مشهور پویانمایی چک یعنی کارل زمان بود. او پس از فراغت از تحصیل در پراگ، به رم بازگشت و سه­سال در آنجا زندگی کرد. وی در این دوره به­عنوان دستیار کارگردان با دسیکا همکاری و نیز در تئاتر بازی کرد، در نمایش­­های موزیکال ایفای نقش نمود و همچنین تعدادی از فیلم­­های ایتالیایی را به فارسی دوبله کرد. کریمی جمعا نزدیک به دوازده سال در اروپا زندگی کرد.ی

زندگی حرفه­­­ای

نصرت کریمی در سال 1343 به تهران بازگشت. او پس از چند تجربه در سینمای تجاری آن زمان، در سال 1344 جهت اداره یک کارگاه پویا­نمایی (انیمیشن و کارتون) به استخدام وزارت فرهنگ و هنر آن زمان در آمد. در مدتی که وی عهده­­دار این مسئولیت بود، چند فیلم کوتاه ساخت که در سطح کشور و جهان جوایزی را نیز کسب کردند. در میان این آثار می­توان به فیلم "زندگی"، که در واقع اولین اثر پویا­نمایی ایرانی است، و همچنین یکی از داستان­های شاهنامه فردوسی به­ نام "ملک جمشید" اشاره نمود.ی

  در همان زمان کریمی به تولید دو مجموعه تلویزیونی به­نام "آقای شاکی" (نمایش عروسکی) و سریال بیست­قسمتی "پیوند" (درباره مسائل زندگی زناشویی) پرداخت. کریمی توسط این آثار تلویزیونی بطور گسترده در جامعه ایران شناخته شد. او کمی بعد در مقام استاد در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران و مدرسه عالی هنرهای دراماتیک به تدریس مشغول گشت. وی در آنجا به آموزش سبک­­های مختلف هنری پرداخت.ی

کریمی در سال 1348 فیلم­­برداری فیلم "دزد و پاسبان" را آغاز نمود. این فیلم اقتباسی ایرانی از داستان اروپایی " سارق و ژاندارم " می­باشد. او اگرچه بخش عمده­ای از این فیلم را تکمیل نموده بود، اما به خاطر دخالت­­های تهیه­کننده دست از کارگردانی این فیلم کشید. کارگردان معروف انگلیسی ترنس یانگ در همان سال ساخت فیلم "خشخاش هم گلی است" را آغاز نموده بود. او کریمی را به عنوان گریمور در این اثر به­کار گرفت و چهره ­پردازی هنرپیشه نقش اول فیلم یول براینر و سایر هنرپیشگان را به عهده او گذاشت.ی

فیلم­­­­­­های سینمایی و مجموعه­­­های تلویزیونی

نصرت کریمی از سال 1350 تا 1352 سه فیلم سینمایی "درشکه­چی"، "محلل" و "تختخواب سه­نفره" را ساخت. او در این فیلم­­ها علاوه بر کارگردانی، نوشتن فیلم­­نامه و بازی در نقش­­های اصلی را نیز عهده­­دار بود. این فیلم­­ها مجموعه سه­گانه­­ای را تشکیل می­دهند که از سبک نئورئالیسم ایتالیایی الهام گرفته شده­اند. کریمی در این فیلم­ ها با طنز و نکته­سنجی به روایت سه داستان می­پردازد. هسته اصلی این داستان­­ها را زندگی افراد طبقه متوسط جامعه و همه مشکلات کوچک و بزرگ آنها تشکیل می­دهند. اگرچه قهرمانان داستان با اسیر شدن در چنگال سنت­­ها و تعصبات، ظاهرا در وضعیتی ناامید کننده قرار می­­گیرند، اما بالاخره خرد بر آن­­ها حاکم شده، سر­انجام  راه حلی برای مشکلات­­شان می­ یابند.ی

در این میان "درشکه­­چی" موفقیت چشمگیری کسب کرد و مورد توجه منقدین نیز قرار­گرفت. این فیلم، که در آن فرزند او بابک کریمی نیز به ایفای نقش پرداخته است، به­عنوان نماینده سینمای ایران در جشنواره­­های بین­­المللی انتخاب شده بود. با این حال مسئولین سینمایی وقت مانع فرستادن­ آن به فستیوال­ها شدند. این فیلم تنها بعد از گذشت چندین سال در فیلم­­­خانه­­­های اروپا به­­نمایش درآمد. "محلل" موفقیتی استثنایی بدست آورد و به­مدت چند هفته هم­زمان در چند سینما به نمایش در­آمد. این فیلم کریمی را یک شبه به اوج شهرت­ رساند. باوجودی که "تختخواب سه­نفره" موضوع مشابهی در ادامه دو فیلم­ پیشین داشت، برخلاف فیلم­های قبلی تنها به موفقیت قابل قبولی رسید. شهرت کریمی و موفقیت بزرگ او موجب جلب توجه تهیه­کنندگان بسیاری شد و آن­ها در زمینه بازیگری­ پیشنهادات قابل توجهی به او ارائه دادند. این امر باعث شد او در تعدادی از فیلم­­های سینمای تجاری دهه 1350 که توسط سایرین کارگردانی شده بود، بازی نماید. او همچنین به­عنوان هنرپیشه نقش دوم در یک فیلم محصول مشترک ایران و ژاپن به نقش­­آفرینی پرداخت. این فیلم­ساز، چهارمین و آخرین اثر خود را به­نام "خانه­خراب" در سال 1354 ساخت. این فیلم که به زبان طنز به­روایت "بساز و بفروشی" در تهران دهه 1350 می­­پردازد، با استقبال خوبی روبرو شد و مورد توجه رسانه­­­ها قرار­گرفت.ی

­کریمی در سال 1355 در نقش یکی از شخصیت­های اصلی مجموعه­ معروف تلویزیونی "دایی­­جان ناپلئون" بازی کرد. از این مجموعه به عنوان­ موفق­­ترین سریال تلویزیونی که در ایران به نمایش درآمده است، یاد می­شود. این­ هنرمند یک سال بعد با ساخت مجموعه "خسرو میرزای دوم" به تلویزیون­ بازگشت. این سریال شانزده قسمتی، کمدی هزل­­آمیزی درباره یک خانواده اشرافی بود که­ ناخواسته آخرین اثر نصرت کریمی به­عنوان بازیگر محسوب می­شود. او سپس فیلم­­نامه دیگری را نوشت و برای ساختن کار بعدیش آماده می­شد که با دوران رکود سینمای ایران، طی انقلاب در سالهای  1358-1357 مواجه شد.ی

آثار اخیر

نصرت کریمی پس از تشکیل جمهوری اسلامی از کار فیلم­­سازی منع شد. او در دوران پس از انقلاب به صورتک­سازی روی آورد و ساخته­­هایش را درنمایشگاه­­های بسیاری در معرض دید علاقمندان قرارداد. کریمی در سال 1366 اجازه یافت­ که یک نمایش عروسکی به نام "میهمان نا­خوانده" را به روی صحنه بیاورد؛ او سپس  فیلم پویا­نمایی "همبازی"را ساخت و در سال 76-1375 سریال تلویزیونی "وروجک" را کارگردانی کرد. ازجمله سایر آثار اخیر او می­توان به ساخت مجموعه فیلم­های کوتاه تلویزیونی درباره­ کنترل آلودگی هوا اشاره نمود. وی در این دوران همچنین به تألیف کتاب­­های هنری­ مشغول شد؛ از جمله می­توان از کتابی درباره عبدالحسین نوشین، پدر تئاتر مدرن ایران، نام­­برد که وی جهت بزرگذاشت استادش به رشته تحریر درآورد.ی

نصرت کریمی، درحال حاضر نود­ساله، با همسرش پروین تیموری در تهران زندگی می کند.ی